Gwaith wywiad yr onnen cyfredol
Mai 2023
Mae Cyngor Dinas Casnewydd wedi bod yn gwneud gwaith diogelwch hanfodol ar gamlas Môn ac Aberhonddu. Mae'r rhan sy'n ffinio â Malpas Road ger rhandiroedd Barrack Hill yn dal i aros i gael ei chwblhau. Mae hyn yn golygu cau dwy lôn ar ochr allan ffordd Malpas.
Mae'r gwaith coed hanfodol i fod i ddechrau am 10pm ar 26 Mai a disgwylir iddo ddod i ben ar fore 30 Mai 2023. Gan y rhagwelir y bydd y gwaith hwn yn effeithio ar lif y traffig ar Ffordd Malpas sy'n agosáu at Gyffordd 26 yr M4 o Gasnewydd. Canol y Ddinas, mae'r gwaith yn cael ei wneud dros benwythnos gŵyl y banc gyda'r nod o leihau aflonyddwch cymaint â phosibl.
Rhagfyr 2022 - Mawrth 2023
Bydd y cyngor yn gwneud gwaith ar Camlas Sir Fynwy a Brycheiniog i gwympo coed sydd wedi'u heintio gan glefyd coed ynn.
Bydd hyn yn effeithio ar ddefnyddio llwybr troed y gamlas, a fydd yn gorfod cau, rhannau ar y tro, wrth inni gynnal y gwaith hwn.
Mae nifer fawr o goed ynn aeddfed ar fanciau dwy ochr y gamlas wedi'u heintio gan glefyd coed ynn.
Oherwydd y tywydd sych a chynnes iawn rydyn ni wedi'i gael dros y blynyddoedd diwethaf, mae'r clefyd wedi lledaenu yn gyflym ac mae nifer fawr o goed bellach yn cael eu hystyried yn rhai a allai fod yn beryglus.
Yr unig ffordd ddiogel o gael gwared ar y coed peryglus hyn yw cau’r llwybr troed er mwyn galluogi’r peiriannau mawr y bydd eu hangen i wneud eu gwaith.
Bydd y gwaith yn cael ei wneud fesul cam, felly dim ond rhannau penodol o'r gamlas fydd ar gau ar unrhyw adeg.
Gwaith presennol
Mae contractwyr ar hyn o bryd yn gweithio yn y lleoliadau canlynol o ddydd Llun 9 Ionawr:
Tŷ-du – Lôn Pontymason i Little Oaks - 1-2 wythnos gyda’r dargyfeiriad ar hyd llwybr troed y cwrs golff, neu drwy Lôn Pontymason a Pharc Great Oaks.
Allt-Yr-yn a Barrack Hill – diwedd Barrack Hill i bont mynediad rhandiroedd Barrack Hill – disgwylir iddo bara tua 3 i 4 wythnos gyda dargyfeiriad ar hyd ffordd Malpas
Malpas – i’r de o Bettws Lane i Loc Gwasted – disgwylir iddo bara tua 3-4 wythnos gyda dargyfeiriadau ar hyd Ffordd Malpas a Pharc Crindau.
Bydd dargyfeiriadau ar waith drwy gydol y cyfnod cau a bydd arwyddion yn eu lle. Ymddiheurwn ymlaen llaw am unrhyw anghyfleustra y gallai hyn ei achosi.
Sŵn a Llwch
Byddwn yn cynnal y gwaith yn ystod y dydd yn unig. Ni fydd gwaith yn digwydd dros nos. Bydd y gweithrediadau'n ddi-lwch ar y cyfan, ond lle bydd angen creu llwch, bydd gan ein contractwyr offer priodol ac maen nhw’n benderfynol o gadw niwsans llwch mor isel â phosibl.
Gwyriadau
Bydd y llwybr troed ar gau o fore tan iddi dywyllu. Nid ydym yn bwriadu gweithio ar benwythnosau. Mae hyn yn cael ei wneud i gynyddu'r amser sydd ar gael i'r contractwyr weithio, gan olygu y bydd y gwaith yn cael ei orffen yn gynt yn y pen draw ac yn hwyluso’r defnydd o’r gamlas y tu allan i oriau’r gwaith.
Ni fydd mynediad i gerddwyr ar hyd rhannau caeedig o'r droedffordd yn ystod oriau gwaith, ond bydd gwyriadau’n cael eu rhoi ar waith er mwyn gallu defnyddio rhannau o'r gamlas nad yw gwaith yn cael ei gynnal arnynt.
Achosir y clefyd gwywiad yr onnen gan y ffwng Hymenoscyphus fraxineus, adwaenwyd yn flaenorol fel Chalara fraxinea.
Rhagwelir y bydd clefyd coed ynn yn heintio bron i 80 y cant o goed ynn y DU ac mae eisoes wedi arwain at gwympo coed yng Nghasnewydd.
Sut olwg sydd ar wywiad yr onnen?
Mae gan wywyiad yr onnen gorff ffrwytho fel madarch sy’n tyfu ar wasarn dail yr onnen sydd wedi’i heintio, gan ffrwydro ar agor yn yr haf a rhyddhau miloedd o sborau i’r awyr, ac yn heintio coed ynn iach.
Ewch i Forest Research i gael rhagor o wybodaeth, gan gynnwys sut i adnabod y clefyd, neu ewch i wefan Coed Cadw.
Rheoli gwywiad yr Onnen yng Nghasnewydd
Arolygir pob coeden sy’n eiddo i’r cyngor i fonitro iechyd ac i nodi unrhyw goed a allai fod yn afiach neu’n achosi risg.
Fel rhan o’r arolygon hyn rydym bellach yn nodi ac yn monitro coed ynn am arwyddion o wywiad yr onnen a byddwn yn trefnu torri coed sydd wedi’u heintio er mwyn atal damweiniau.
Caiff rhai ardaloedd mawr o goed ynn eu torri i lawr gydag effaith sylweddol ar fannau coediog lleol.
Mae gan y Cyngor bolisi o blannu dwy goeden ar gyfer pob coeden a dorrir i lawr ar dir y mae’n gyfrifol amdano, felly bydd coed addas eraill yn cymryd lle unrhyw goed ynn sy’n cael eu torri i lawr.
Gallwch helpu i atal lledaenu gwywiad yr onnen trwy:
- Lanhau eich esgidiau ar ôl ymweld â man coediog
- Peidio â thorri darnau o blanhigion neu ddeunydd planhigion o’r cefn gwlad
- Golchi olwynion ceir neu feiciau er mwyn cael gwared ar unrhyw ddeunydd planhigion neu fwd
Adrodd yn marw Ash
Os byddwch chi'n gweld coeden gyda gwywiad ynn mewn man cyhoeddus, rhowch wybod i ni fel unrhyw goeden beryglus arall.
Neu e-bostiwch Tree.Team@newport.gov.uk
Gwybodaeth i berchnogion coed
Mae ar berchnogion tir ddyletswydd gofal gyfreithiol ac mae’n rhaid iddynt gynnal eu coed mewn cyflwr gweddol ddiogel.
Os oes gennych goeden Onnen ar eich eiddo, rydym yn argymell eich bod yn gofyn i feddyg coed er mwyn gwirio am arwyddion o wywiad yr Onnen.
Dylid torri i lawr coeden y mae arni arwyddion o’r clefyd ac sydd mewn lle lle y gallai achosi difrod i bobl neu eiddo.
Mae’n rhaid i chi sicrhau bod yr holl ganiatadau sydd eu hangen cyn torri coeden i lawr wedi’u cael, gan geisio arweiniad gan feddyg coed neu ymgynghorydd coed.
Gwybodaeth ychwanegol
https://llyw.cymru/sites/default/files/publications/2018-03/clefyd-coed-ynn-taflen.pdf(pdf)
Cyfoeth Naturiol Cymru - Iechyd Coed
Coed Cadw - Gwywiad yr Onnen
Ymchwil Coedwigoedd - Gwywiad yr Onnen
Common sense risk management of trees
Cyswllt
E-bost Tree.Team@newport.gov.uk gydag unrhyw ymholiadau.