Cyllideb flynyddol 2024/25
Mae Cyngor Dinas Casnewydd wedi ystyried ei gyllideb ac wedi nodi nifer o gynigion ar gyfer darparu gwasanaethau yn 2024/25.
Bydd ymgynghoriad cyhoeddus nawr yn rhedeg tan 9 Chwefror 2024.
Mae'r cynigion yn cynnwys cynnydd o 8.5 y cant yn y dreth gyngor a fyddai, ar gyfer y rhan fwyaf o gartrefi Casnewydd, yn golygu cynnydd o rhwng £1.50 a £2.01 yr wythnos.
Mae meysydd buddsoddi ychwanegol yn cynnwys gofal cymdeithasol, darpariaeth i'r digartref ac ysgolion.
Mae'r galw am ofal cymdeithasol i oedolion a phlant yn parhau i gynyddu, felly cynigir £3 miliwn i helpu i reoli'r galw hwnnw a darparu cefnogaeth i rai o'n preswylwyr mwyaf agored i niwed.
Yn yr un modd, mae digartrefedd a'r galw am lety dros dro yn parhau i gynyddu, felly cynigiwyd £600,000 ychwanegol i gefnogi'r gwasanaeth.
Mae'r ddau faes hyn yn cael eu hystyried fel rhan o raglen drawsnewid y cyngor sy'n anelu at newid y ffordd rydym yn gwneud pethau er budd preswylwyr. Bydd y buddsoddiadau hyn yn helpu i ddarparu'r gwasanaethau hanfodol tra bod y gwaith yn cael ei gwblhau i'w hail-lunio ar gyfer y tymor hir.
Mae'r gyllideb hefyd yn cydnabod y pwysau sydd ar ysgolion ac wedi blaenoriaethu cyllid sylweddol ar gyfer cyflogau staff, y galw cynyddol o ganlyniad i gynnydd yn nifer y disgyblion, ac ar gyfer cymorth i'r rheini ag anghenion dysgu ychwanegol.
Bydd yr holl gynrychiolaethau yn cael eu hystyried cyn cyfarfod y cabinet ym mis Chwefror pan fyddant yn gwneud eu hargymhellion terfynol ar y gyllideb gyffredinol ar gyfer 2024/25.
Darllenwch ein datganiad i'r wasg diweddaraf.
Darllenwch yr adroddiad chrynodeb o arbedion a buddsoddiadau llawn (Eitem 4)
Darllenwch yr asesiad tegwch, cydraddoldeb ac effaith ar gyfer y cynigion
Dweud eich dweud ar gyllideb 2024/5
Ffeithiau a ffigurau
Mae'r cyngor yn darparu dros 800 o wasanaethau ar gyfer tua 160,000 o bobl sy'n byw mewn mwy na 65,000 o aelwydydd.
Mae mwy na thri chwarter cyllideb y cyngor yn cael ei ariannu gan grant gan Lywodraeth Cymru.
Mae'r arian a godir drwy'r dreth gyngor yn cyfrif am lai na chwarter cyllideb y cyngor.
Am bob un y cant mae'r dreth gyngor yn cael ei gynyddu, codir £710,000 ychwanegol.
Mae dwy ran o dair o gyllideb y cyngor yn cael ei wario ar ysgolion, addysg a gofal cymdeithasol.
Mae gan Gasnewydd boblogaeth sy'n tyfu. O awdurdodau lleol Cymru, Casnewydd welodd y gyfradd twf uchaf yn y boblogaeth ers 2011 (9.5%). Mae hyn yn uwch na chyfraddau twf poblogaeth Cymru a Lloegr. Mae'r twf hwn ar draws pob grŵp oedran.
Yng Nghasnewydd hefyd y gwelwyd y cynnydd uchaf yn nifer yr aelwydydd o'i gymharu â 2011 (8.1%).
Mae'r materion allweddol sy'n effeithio ar y gyllideb yn cynnwys:
• Cynyddu costau chwyddiant — er bod cyfraddau chwyddiant wedi bod yn ddiweddar
wedi cwympo, maent yn dal i fod yn uchel gan lefelau hanesyddol. Mae hyn yn effeithio ar gost darparu'r holl wasanaethau.
• Argyfwng costau byw - mae effaith yr argyfwng costau byw ar ein preswylwyr wedi arwaini fwy o geisiadau am gymorth gan y llywodraeth a mwy o alw am wasanaethau lleol.
• Y farchnad lafur - mae prinder llafur yn cynyddu cost comisiynu gwasanaethau mewn meysydd fel gofal cymdeithasol a rolau technegol/proffesiynol.
• Galw cynyddol am wasanaethau'r cyngor - mae effaith pandemig Covid yn ogystal â newidiadau poblogaeth a chymdeithasol wedi arwain at fwy o alw am wasanaethau, yno ar gyfer costau cyflenwi cynyddol. Mae'r rhain yn fwyaf nodedig ym meysydd gwasanaethau cymdeithasol a thai.