Cyllideb a argymhellir y Cabinet 2020-21
Wedi ei bostio ar Wednesday 12th February 2020
Yn dilyn ymgynghoriad helaeth gyda’r cyhoedd a phartneriaid, mae’r Cabinet heddiw wedi trafod adborth ar y cynigion arbedion drafft a gyflwynwyd yn Rhagfyr a gwnaeth argymhellion i gyllideb 2020/21.
Yn yr ymgynghoriad eleni, gwelwyd y nifer fwyaf o ymatebion erioed – a nodwyd gan yr Arweinydd a'r Cabinet fel adlewyrchiad o'r teimladau cryfion yn dilyn blynyddoedd o lymder a'r effaith wirioneddol a gafodd ar wasanaethau'r Cyngor, ond hefyd awydd y cyhoedd i ddweud eu dweud a dylanwadu ar y penderfyniadau a wneir ar lefel Llywodraeth Leol.
Ers i'r gyllideb ddrafft gael ei pharatoi ar ddiwedd 2019, cadarnhaodd ffigur setliad terfynol y Cyngor grant gwell gan Lywodraeth Cymru. Dywedodd Arweinydd y Cyngor, y Cynghorydd Jane Mudd: Roeddem yn falch iawn o gael setliad drafft cadarnhaol gan Lywodraeth Cymru, a oedd yn ein rhoi mewn gwell sefyllfa nag a feddyliwyd yn wreiddiol. Mae wedi rhoi ychydig mwy o hyblygrwydd i ni wrth wrando ar yr hyn y mae ein preswylwyr yn teimlo'n gryf amdano. "
O ganlyniad, ystyriodd y Cabinet gydbwysedd cadarnhaol a'r ffordd orau o fuddsoddi neu ddefnyddio hyn i wrthbwyso arbedion arfaethedig.
Ychwanegodd y Cynghorydd Jane Mudd: "Rydym wedi ystyried yn llawn yr ymatebion gan y cyhoedd, partneriaid a rhanddeiliaid ac wedi ceisio ein gorau glas i sicrhau cydbwysedd rhwng mynd i'r afael â'r meysydd a'r materion a amlygwyd, buddsoddi yn y meysydd strategol a nodwyd gan y cyngor a diogelu hygrededd ariannol yr awdurdod ar gyfer y dyfodol.
"O ganlyniad uniongyrchol i'r adborth a gafwyd, rydym wedi penderfynu cadw'r cyllid ar gyfer cymorth i deuluoedd a ddarperir drwy bartneriaeth Barnardo's; teithio ar ôl 16 i'r ysgol neu'r coleg; a chymorth i rai sefydliadau yn y sector gwirfoddol. "
Cyflwynodd Aelodau'r Cabinet ddewisiadau yn y cyfarfod a chefnogwyd y cynigion canlynol:
Buddsoddi dros £10 miliwn mewn ysgolion
Ystyriodd y Cabinet y sefyllfa ariannu ysgolion yn ystod eu cyfarfod ym mis Rhagfyr gyda'r cynigion gwreiddiol yn cynnwys buddsoddiad o bron i £4.4 miliwn yn y gyllideb ysgolion. Roedd y cyhoeddiad ynghylch y gyllideb ddrafft gan Lywodraeth Cymru yn cadarnhau cyllid pellach o £4.6 miliwn. Cyhoeddodd y Cabinet hefyd heddiw y bydd £1.4 miliwn yn ychwanegol yn cael ei fuddsoddi i gydnabod yr heriau sy'n wynebu'r cynnydd yn nifer y disgyblion ac effaith y tanfuddsoddi blaenorol.
Caiff £90,000 ei ddefnyddio i roi cymorth arbenigol a helpu ysgolion gyda'u rheolaeth ariannol ac adnoddau dynol yn ystod y cyfnod heriol hwn.
Treth Gyngor
Y cynnig gwreiddiol oedd codi'r dreth gyngor gan 7.95 y cant. Er bod y ffynhonnell incwm hon yn llai na chwarter cyllideb yr awdurdod, mae'r Cabinet yn cydnabod ei fod yn dâl sylweddol i drigolion. Gostyngwyd y cynnydd arfaethedig i 6.95 y cant – gyda'r mwyafrif o aelwydydd Casnewydd ym mandiau A i C, mae hyn yn golygu cynnydd o rhwng £1 a £1.33 yr wythnos. Hyd yn oed gyda'r cynnydd hwn, rydym yn disgwyl parhau i fod yn un o gyfraddau isaf y dreth gyngor yng Nghymru.
£100,000 ychwanegol ar gyfer gwasanaethau ieuenctid
Bydd y cyngor yn gweithio gyda Chyngor Ieuenctid Casnewydd i benderfynu sut y dylid gwario'r arian ychwanegol hwn er budd pobl ifanc yn y ddinas.
£80,000 i ddod ag eiddo gwag yn ôl i ddefnydd
Bydd y rheini sy'n gwneud gwaith i ailddechrau defnyddio eiddo gwag yn cael cynnig gostyngiad o flwyddyn o 50 y cant ar y Dreth Gyngor. Gallai hyn gefnogi adnewyddu hyd at 125 eiddo ar draws y ddinas.
£210,000 i wneud canol y ddinas yn fwy deniadol
Bydd arian ychwanegol yn cael ei ddefnyddio i wneud canol y ddinas yn fwy deniadol, diogel a glanach, gyda'r nod o gynyddu ei apêl fel canol dinas 24/7. Bydd hyn yn ehangu ar adfywiad parhaus, effaith gadarnhaol gorfodi parcio sifil ac yn ariannu gwaith glanhau ychwanegol.
Buddsoddiad o fwy na £292,000 i faes meithrin
Bydd yr arian hwn yn cael ei ddefnyddio i roi hwb i'r ffioedd a delir i ofalwyr maeth er mwyn gwneud y Cyngor yn fwy cystadleuol o'i gymharu ag asiantaethau yn y sector preifat. Rydym am leoli plant lleol gyda gofalwyr lleol a lleihau nifer y trefniadau drutach y tu allan i'r Cyngor. Bydd y cynnig hwn o fudd i blant a gofalwyr.
Rhyddhad ardrethi dewisol i elusennau a grwpiau
Bydd £60,000 ychwanegol ar gael i elusennau, cyrff gwirfoddol a grwpiau cymunedol.
Barnardo's - cymorth i deuluoedd
Mae gan y cyngor bartneriaeth hirsefydlog gyda Barnardo’s i gynnig Gwasanaethau Cymorth i Deuluoedd i blant a theuluoedd sydd ar ymyl gofal. Cynigiwyd gostyngiad o £75,000 yn y gwasanaeth hwn, ond yn seiliedig ar yr adborth i'r ymgynghoriad, ni fydd y cynnig hwn yn cael ei ddatblygu.
Grantiau'r sector gwirfoddol
Roedd y cynigion yn cynnwys gostyngiadau mewn grantiau i nifer o sefydliadau yn y trydydd sector. O ganlyniad i'r adborth i'r ymgynghoriad, ni fydd gostyngiadau sy'n ymwneud â Mind a Phobl yn Gyntaf Casnewydd yn cael eu gweithredu.
Trafnidiaeth o'r cartref i'r coleg
Roedd y cynigion gwreiddiol yn cynnwys rhoi'r gorau i ddarparu trafnidiaeth o'r cartref i'r coleg a chael gwared ar grantiau teithio ôl-16 i ysgolion a cholegau prif ffrwd. O ganlyniad i adborth i'r ymgynghoriad, ni fydd y cynigion hyn yn cael eu datblygu.
Cefnogi adfywio yn y dyfodol
Mae oddeutu £475,000 wedi'i glustnodi i hwyluso benthyca gan y Cyngor y gellid ei ddefnyddio i gefnogi buddsoddiadau gan y sector preifat yn y dyfodol a phrosiectau adfywio yn y ddinas.
Creu cyngor modern
Mae'r Cyngor, hyd yma, wedi gwneud buddsoddiad cyfyngedig ym maes TG. Fe’i nodwyd fel pwysau ar gyfer blynyddoedd i ddod, a phenderfynodd y Cabinet fuddsoddi mewn gwella TG a hyfforddiant staff yn awr. Bydd hyn yn helpu'r Cyngor i foderneiddio ei arferion gwaith, gan sicrhau bod yr awdurdod yn fwy effeithlon a hyblyg, ac yn ei dro yn darparu gwell gwasanaeth i'r trigolion.
Bydd y gyllideb arfaethedig bellach yn mynd gerbron y cyngor llawn ar ddydd Iau 27 Chwefror.
Mae papurau o gyfarfod y Cabinet ar gael Ar-lein. Caiff cofnodion eu cyhoeddi cyn bo hir.